.png)
Μια έννοια που ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει, αλλά οι επιπτώσεις της βαραίνουν πολύ περισσότερους ανθρώπους από όσους φανταζόμαστε.
Ίσως, σε ένα βαθμό, κι εμάς τους ίδιους.
Κατανοώντας το φαινόμενο της Γονεοποίησης
Κάνουμε λόγο για το φαινόμενο της Γονεοποίησης όταν ένα παιδί αναγκάζεται να αναλάβει τον ρόλο του γονιού, διεκπεραιώνοντας δουλειές του σπιτιού που συνήθως κάνουν οι ενήλικες ή φροντίζοντας τους γονείς ή τα αδέλφια του. Πρόκειται για κάτι που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σαν μια ευγενή πράξη ωριμότητας, όμως συνιστά μια πολύ τραυματική πραγματικότητα που βιώνει το παιδί αυτό. Ουσιαστικά, το παιδί-γονέας, αρχίζει να υποκαθιστά με ένα τρόπο τον γονιό. Το φαινόμενο της Γονεοποίησης κάνει συχνά την εμφάνισή του στις οικογένειες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως εθισμό, ψυχικές ασθένειες ή άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπου το παιδί καλείται να μπει… στα παπούτσια των ανθρώπων που υπό άλλες συνθήκες θα τα φρόντιζαν.
Σε άλλες περιπτώσεις, η Γονεοποίηση εκφράζεται και μέσα σε μια συνθήκη όπου το παιδί καλείται να υποστηρίξει τον γονιό, συχνά δρώντας σαν φίλος ή θεραπευτής του, ή να διατηρήσει την ηρεμία στο σπίτι, ακόμα και να προστατεύσει τον ένα γονιό από τον άλλο.
Στις οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, ένα παιδί-γονέας συχνά μπορεί ακόμα και να εργάζεται ώστε να υποστηρίζει οικονομικά την οικογένειά του.
Μεγαλώνοντας απότομα: Οι επιπτώσεις της Γονεοποίησης στα παιδιά
Αν και τα παιδιά δείχνουν δυνατά, η επίπτωση της Γονεοποίησης σε ποικίλες πτυχές της ζωής τους είναι αδιαμφισβήτητη. Ένα παιδί-γονέας βρίσκεται σε σε μια παράδοξη σύγκρουση ωριμότητας και συναισθηματικής ευαλωτότητας. Από την μια πλευρά, μπορεί να αναπτύξει μια πρωτοφανή για τα χρόνια του αίσθηση ευθύνης αλλά και συναισθηματικής νοημοσύνης. Από την άλλη όμως, καλείται να κουβαλήσει ένα βαρύ συναισθηματικό φορτίο, αφήνοντας πίσω την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας.
Ένα παιδί-γονέας, αντιμετωπίζει συχνά ζητήματα με το χτίσιμο της προσωπικής του ταυτότητας. Η έμφαση στην παροχή φροντίδας, επισκιάζει τις ανάγκες και τα θέλω του, καθιστώντας δύσκολο να δημιουργήσει γερά θεμέλια στην δική του προσωπικότητα. Η μετάβαση από τον ρόλο του φροντιστή στον ρόλο του ξεχωριστού ατόμου με δικούς του στόχους και όνειρα, κρύβει πολύ συχνά προκλήσεις για αυτό. Είναι σα να αφήνει κατά μέρος όλες τις άλλες ιδιότητές του για να βάλει σε προτεραιότητα την φροντίδα του σπιτιού ή των μελών της οικογένειας.
Η Γονεοποίηση προκαλεί μια σειρά από αλυσιδωτές επιπτώσεις και στον τομέα των διαπροσωπικών σχέσεων. Το παιδί-γονέας δυσκολεύεται να συνδεθεί με τους γύρω του με ένα τρόπο προωθητικό και υγιή, καθώς οι δυναμικές στο σπίτι του έχουν προσδώσει ένα ρόλο που δεν συνάδει με την ηλικία του. Ένας μίνι-ενήλικας ενδέχεται να μην κάνει φίλους τόσο εύκολα αλλά και να μην τα πηγαίνει καλά με τα υπόλοιπα άτομα. Έλλειψη εμπιστοσύνης, αδυναμία χάραξης ορίων και δυσκολία να αφήσει καταστάσεις εκτός του ελέγχου του είναι μόνο μερικές από τις προκλήσεις με τις οποίες το παιδί έρχεται αντιμέτωπο.
Γονεοποίηση: Ένα φορτίο από γενιά σε γενιά
Οι επιπτώσεις της Γονεοποίησης και εφόσον αυτή δεν αντιμετωπιστεί στα αρχικά της στάδια, μπορούν να είναι μακροπρόθεσμες για τα άτομα, καθώς με το πέρασμα του χρόνου, αντί να σβήνουν, ριζώνουν όλο και βαθύτερα.
Η μετάβαση από το ρόλο του παιδιού-γονέα σε ανεξάρτητο ενήλικα, μπορεί να απαιτήσει μια αναπροσαρμογή της αντίληψης που τα άτομα αυτά έχουν για τον εαυτό τους και τις ανθρώπινες σχέσεις. Η αναζήτηση υποστήριξης από έναν/μια ειδικό ψυχικής υγείας είναι εξαιρετικά σημαντική σε αυτό το στάδιο. Η εξερεύνηση του αποτυπώματος των πρώιμων τραυματικών εμπειριών και η ενδυνάμωση ώστε τα άτομα να συνεχίσουν την πορεία τους ως ενήλικες με νέες συναισθηματικές βάσεις, είναι καταλυτικές.
Όταν ένα παιδί-γονιός μεγαλώνει, συχνά κουβαλά μαζί του στην ενηλικίωση μια σειρά από καταπιεσμένα συναισθήματα: Πικρία, θυμό και μια αίσθηση πως αδικήθηκε, καθώς του στέρησαν την αθωότητα της παιδικής του ηλικίας χωρίς να το ρωτήσουν και αντ’ αυτού το άφησαν να σηκώσει το βάρος της ευθύνης για καταστάσεις που δεν όφειλε.
Εάν οι πληγές αυτές δεν επουλωθούν, συχνά συμβάλλουν στη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου διαγενεαλογικού τραύματος: Οι πληγωμένοι ενήλικες στρέφονται στα δικά τους παιδιά για ψυχολογική υποστήριξη.
Για να σπάσουμε τον κύκλο: Βοηθώντας τα παιδιά να είναι απλά παιδιά
H αναγνώριση των πρώιμων σταδίων της Γονεοποίησης είναι ένα κρίσιμο πρώτο βήμα. Μέσα από ανοιχτές και ειλικρινείς συζητήσεις εντός της οικογένειας, μπορούν να μπουν τα θεμέλια για κατανόηση και υποστήριξη. Η υποστήριξη από έναν/μια ειδικό είναι επίσης πολύ σημαντική. Μέσα στα πλαίσια της συμβουλευτικής αλλά και της ψυχοθεραπείας δημιουργείται ένα ασφαλές περιβάλλον όπου τόσο τα παιδιά, όσο και οι γονείς, μπορούν να εξερευνήσουν την περιπλοκότητα και τις επιπτώσεις της Γονεοποίησης και να εστιάσουν στην επίλυση του ζητήματος.
Μέσω της αναγνώρισης, της επικοινωνίας, της καθοδήγησης από τον/την ειδικό και της αλληλοκατανόησης, μια οικογένεια μπορεί να σπάσει τον κύκλο της Γονεοποίησης και να καλλιεργήσει ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν ξανά τη χαρά της ανεμελιάς, διατηρώντας μια υγιή δυναμική στο σπίτι.